Voor de masteropleiding 'Leren & Innoveren' volg ik momenteel de leerlijn 'Digitale Didactiek'. Voor deze leerlijn heb ik een aantal voor mij relatief nieuwe ICT-tools uitgeprobeerd, waarvan een aantal ook daadwerkelijk in de klas. In deze blog wil ik graag een beeld geven van de ontwikkeling die ik op dit vlak heb doorgemaakt.
Allereerst een overzicht van ICT-tools die ik heb uitgeprobeerd met een link naar de betreffende website.
- Dropbox
- Prezi
- Google-docs
- Skype
- Msn
- Edistorm
- Youtube
- Bloggen
- Gloggen (met hier een link naar een persoonlijke 'glog')
ICT als middel of doel?
Met een aantal van deze tools was ik vooraf al bekend, maar het merendeel heb ik moeten uitproberen om er achter te komen wat precies de mogelijkheden per tool zijn. Dus heb ik Facebook en Twitter geïnstalleerd op mijn telefoon, heb overal een (gratis!) account voor aangemaakt en ben wat gaan experimenteren. Ik zie in alle tools mogelijkheden om ze toe te passen binnen het onderwijs. Met tools als Twitter en Facebook is het soms even zoeken, maar ook daarmee kun je prima lesactiviteiten bedenken. Het is heel belangrijk om van te voren goed het doel van je les te hebben bepaald. Als dit helder is kun je daar de ICT-middelen op selecteren (Baars, G.J.A., et al, 2009). Is het doel van je les om leerlingen te laten discussiëren met elkaar, dan kan Twitter of Edistorm een prima middel zijn om dit doel te bereiken. Maar heeft je doel meer betrekking op het presenteren van informatie dan zijn Powerpoint, Prezi, Bloggen of Gloggen waarschijnlijk betere middelen.
Stel dus niet het ICT-middel als doel, maar laat het een middel zijn om een vooraf bepaald lesdoel te bereiken.
Dit standpunt verdient mijn inziens echter wel enige nuancering, want zeker in het primair onderwijs, waar leerlingen nog moeten leren omgaan met ICT-middelen, kan ICT soms wel een doel zijn (bijvoorbeeld het leren blind-typen). Pas als dit doel bereikt is, kan ICT daadwerkelijk als middel worden ingezet. Dit is ook het geval voor elke vorm van vervolgonderwijs wanneer studenten/leerlingen nog niet weten hoe bijvoorbeeld een tool als Google-docs werkt. Je kunt het dan wel als middel willen inzetten, maar ze zullen toch eerst de vaardigheden moeten bezitten om het überhaupt als middel te kunnen inzetten. Kortom, in mijn ogen is ICT eerst een doel op zich en daarna een middel om een ander hoger doel te kunnen bereiken.
Het TPACK-model
In een eerdere blog heb ik het TPACK-model besproken. Dit model heeft als doel dat leraren leren begrijpen hoe de drie kennisdomeinen vakinhoud (content), didactiek (pedagogy) en ICT (technology) met elkaar samenhangen in relatie met de context waarbinnen de les wordt uitgevoerd.
Om een aantal nieuwe tools in één van mijn lessen uit te proberen heb ik het TPACK-model als leidraad gebruikt. In deze les stonden vooraf twee doelen centraal:
De drie onderdelen van het TPACK-model zijn als volgt verwerkt in deze les:
Context
Naast deze drie onderdelen is de context waarbinnen deze les zich afspeelt ook van belang. Zo moet er rekening worden gehouden met het aantal beschikbare pc's. Met een klas van 26 leerlingen, moeten er 13 pc's (met internetverbinding) beschikbaar zijn. Daarnaast moeten de leerlingen en leraar een (gratis) account aanmaken voor Google-docs en Prezi, dit is een voorwaarde om met de programma's te kunnen werken. Ook is het wenselijk dat de leraar beschikt over een digitaal schoolbord om de klassikale instructie voor alle leerlingen inzichtelijk te maken. In mijn geval heb ik er voor gekozen om een leerling die al enige ervaring had met Prezi te laten uitleggen hoe het programma werkt. Uiteraard moet de leraar zelf goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden van de tool, zodat de instructie goed en volledig is. Tot slot moet er voldoende tijd worden vrij geroosterd om de opdracht uit te kunnen voeren. Een voordeel hierbij is dat de leerlingen afzonderlijk van elkaar ook thuis verder kunnen werken binnen Google-docs en Prezi. De opdracht kan dus ook voor een gedeelte bestaan uit huiswerk.
Stel dus niet het ICT-middel als doel, maar laat het een middel zijn om een vooraf bepaald lesdoel te bereiken.
Dit standpunt verdient mijn inziens echter wel enige nuancering, want zeker in het primair onderwijs, waar leerlingen nog moeten leren omgaan met ICT-middelen, kan ICT soms wel een doel zijn (bijvoorbeeld het leren blind-typen). Pas als dit doel bereikt is, kan ICT daadwerkelijk als middel worden ingezet. Dit is ook het geval voor elke vorm van vervolgonderwijs wanneer studenten/leerlingen nog niet weten hoe bijvoorbeeld een tool als Google-docs werkt. Je kunt het dan wel als middel willen inzetten, maar ze zullen toch eerst de vaardigheden moeten bezitten om het überhaupt als middel te kunnen inzetten. Kortom, in mijn ogen is ICT eerst een doel op zich en daarna een middel om een ander hoger doel te kunnen bereiken.
Het TPACK-model
In een eerdere blog heb ik het TPACK-model besproken. Dit model heeft als doel dat leraren leren begrijpen hoe de drie kennisdomeinen vakinhoud (content), didactiek (pedagogy) en ICT (technology) met elkaar samenhangen in relatie met de context waarbinnen de les wordt uitgevoerd.
Om een aantal nieuwe tools in één van mijn lessen uit te proberen heb ik het TPACK-model als leidraad gebruikt. In deze les stonden vooraf twee doelen centraal:
- De leerlingen verdiepen hun kennis op één thema uit de Tweede Wereldoorlog (bijv. Anne Frank, of Jodenvervolging).
- De leerlingen leren te zoeken naar betrouwbare informatie op internet en deze vervolgens te selecteren en te documenteren tot een verslag en een presentatie.
De drie onderdelen van het TPACK-model zijn als volgt verwerkt in deze les:
- Vakinhoud (content): het verdiepen van de eigen kennis op één thema uit de Tweede Wereldoorlog en het leren zoeken naar betrouwbare informatie op internet en deze leren te selecteren en documenteren.
- Didactiek (pedagogy): klassikale instructie (uitleg over het zoeken naar en selecteren van betrouwbare bronnen, uitleg over Google-docs en Prezi) en samenwerkend leren (de leerlingen doen deze opdracht in tweetallen).
- ICT (technology): internet, Google-docs en Prezi.
Context
Naast deze drie onderdelen is de context waarbinnen deze les zich afspeelt ook van belang. Zo moet er rekening worden gehouden met het aantal beschikbare pc's. Met een klas van 26 leerlingen, moeten er 13 pc's (met internetverbinding) beschikbaar zijn. Daarnaast moeten de leerlingen en leraar een (gratis) account aanmaken voor Google-docs en Prezi, dit is een voorwaarde om met de programma's te kunnen werken. Ook is het wenselijk dat de leraar beschikt over een digitaal schoolbord om de klassikale instructie voor alle leerlingen inzichtelijk te maken. In mijn geval heb ik er voor gekozen om een leerling die al enige ervaring had met Prezi te laten uitleggen hoe het programma werkt. Uiteraard moet de leraar zelf goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden van de tool, zodat de instructie goed en volledig is. Tot slot moet er voldoende tijd worden vrij geroosterd om de opdracht uit te kunnen voeren. Een voordeel hierbij is dat de leerlingen afzonderlijk van elkaar ook thuis verder kunnen werken binnen Google-docs en Prezi. De opdracht kan dus ook voor een gedeelte bestaan uit huiswerk.
De uitvoering
De leerlingen zijn na de klassikale instructie in tweetallen enthousiast aan de slag gegaan. Bij een aantal leerlingen verliep het aanmaken van een account bij Google-docs wat moeizaam, maar uiteindelijk konden alle leerlingen met Google-docs aan de slag. Als de leerlingen het verslag klaar hadden moesten ze het delen met de leraar (mogelijkheid binnen Google-docs) om vervolgens met de presentatie te kunnen beginnen. De leraar krijgt op deze manier een goed overzicht van de voortgang en kan de verslagen snel nakijken en eventueel voorzien van tips. Het aanmaken van accounts in Prezi verliep minder moeizaam dan bij Google-docs en dus konden de leerlingen snel verder met de presentatie.
Op dit moment zijn nog niet alle tweetallen klaar met hun presentatie. Zij kunnen de presentatie thuis afmaken of op school als ze wat tijd over hebben. Op het moment dat alle tweetallen klaar zijn, zullen de presentaties gehouden gaan worden en krijgen de tweetallen op basis van het verslag en de presentatie een beoordeling.
Het kost je als leraar vooraf even wat moeite om je te verdiepen in de tools, maar als je het enthousiasme van de leerlingen ziet tijdens de uitvoering is het die moeite zeker waard! En als de leerlingen eenmaal gewend zijn aan de tools, zijn ze een volgende keer nog eenvoudiger en sneller in te zetten tijdens een les!
Hier volgt een voorbeeld van een Prezi van één van de tweetallen:
Gebruikte bronnen
Baars, G.J.A., Verkuijl-Wieland, A., Deinum, J.F., Ven, M.J.J.M. van de, D’haese, I.L.G. & Linde,
E.M. van der. (2009) Digitale didactiek: Praktische stappenplannen voor het gebruik van ICT in
het hoger onderwijs. Den Haag: Uitgeverij LEMMA.
E.M. van der. (2009) Digitale didactiek: Praktische stappenplannen voor het gebruik van ICT in
het hoger onderwijs. Den Haag: Uitgeverij LEMMA.
het onderwijs? Zoetermeer: Kennisnet.
Koehler, M. J. & Mishra, P. (2005). What happens when teachers design educational technology?
The development of Technological Pedagogical Content Knowledge. Journal of Educational
Computing Research, 32(2), 131-152.
Koehler, M. J., & Mishra, P. (2009). What is technological pedagogical content knowledge?
Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 9 (1), 60-70.
The development of Technological Pedagogical Content Knowledge. Journal of Educational
Computing Research, 32(2), 131-152.
Koehler, M. J., & Mishra, P. (2009). What is technological pedagogical content knowledge?
Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 9 (1), 60-70.
